Lean słownik

Lean słownik – ważne pojęcia z obszaru Lean management w jednym miejscu

Gemba

Słowo gemba (genba) oznacza w języku japońskim miejsce wykonywania rzeczywistej pracy. W różnych kontekstach gemba oznacza:

  • Produkcja: hala produkcyjna, gdzie pracownicy wykonują swoje zadania. To tutaj można zaobserwować bezpośrednio, jak działają maszyny i jak przebiegają procesy produkcyjne.
  • Logistyka: miejsca składowania, załadunku i rozładunku towarów. Zrozumienie, jak te operacje są prowadzone, jest kluczowe dla optymalizacji procesów.
  • Budownictwo: teren, gdzie fizycznie prowadzone są prace budowlane. Wizyta w tym miejscu pozwala na bezpośrednie obserwowanie postępów i identyfikowanie problemów.
  • Usługi: miejsce, w którym pracownicy wchodzą w interakcje z klientami. Bezpośrednie zrozumienie potrzeb klientów i jakości świadczonych usług jest kluczowe dla ciągłego doskonalenia.

Gemba to serce firmy – miejsce tworzenia wartości dla klienta. Aby rozwiązać problemy produkcyjne, podstawą działania powinno być wyjście zza biurka i wizyta w gemba.

Sensei

Ekspert lub mistrz, który posiada głęboką wiedzę i doświadczenie w zakresie zasad Lean i pomaga organizacjom wdrażać te praktyki. Termin „sensei” pochodzi z języka japońskiego i dosłownie oznacza „nauczyciel” lub „mistrz”, a w kulturze japońskiej odnosi się do osoby, która osiągnęła wysoki poziom umiejętności i wiedzy w danej dziedzinie, często przekazując tę wiedzę swoim uczniom.

Muda

Marnotrawstwo, nieefektywność lub wszystko to, co nie dodaje wartości do produktu lub usługi. Termin ten jest fundamentalny dla podejścia Lean, które dąży do eliminacji marnotrawstwa w procesach produkcyjnych i biznesowych. Rodzaje marnotrawstwa: Muda można podzielić na różne kategorie, które pomagają identyfikować obszary wymagające poprawy. Najczęściej wyróżnia się siedem typów marnotrawstwa, znanych jako „7 rodzajów muda”: nadprodukcja, zapasy, transport, zbędne ruchy, braki, oczekiwanie, nadmierne przetwarzanie.

Muri

Rodzaj marnotrawstwa – odnosi się do sytuacji, w których zasoby, procesy lub pracownicy są narażeni na nadmierne obciążeni, co prowadzi do obniżonej wydajności, jakości i zadowolenia z pracy.

Mura

Rodzaj marnotrawstwa oznaczający nierównomierność lub niedopasowanie w procesach produkcyjnych i operacyjnych. Odnosi się do nieefektywności wynikającej z braku równowagi w przepływie pracy, co prowadzi do wahań w produkcji, opóźnień oraz wzrostu kosztów.

Pull (ssanie)

Podejście do produkcji, które polega na tym, że procesy produkcyjne są uruchamiane w odpowiedzi na rzeczywiste zapotrzebowanie klientów, zamiast na podstawie prognoz lub planów. To przeciwieństwo podejścia push, gdzie produkcja opiera się na prognozach i planach wytwarzania.

One–Piece Flow (1PF)

Produkowanie i przekazywanie do kolejnego procesu jednej sztuki produktu. Każdy produkt przemieszcza się od jednego etapu do drugiego bez przerw czy gromadzenia zapasów między operacjami. Dzięki temu unika się marnotrawstwa wynikającego z nadmiaru zapasów, zbędnych operacji lub czekania.

Just-in-Time (JIT)

Każda część produkcji, materiał czy informacja są dostarczane dokładnie wtedy, kiedy są potrzebne, a nie wcześniej ani później. To pomaga zminimalizować zapasy i koszty magazynowania, jednocześnie poprawiając efektywność całego procesu.

Value Stream Mapping (VSM)

Mapowanie strumienia wartości: aby lepiej zrozumieć strumień wartości, firmy często korzystają z tego narzędzia, które pozwala wizualizować przepływ materiałów, informacji i operacji. To kluczowe narzędzie do identyfikacji miejsc, gdzie można wyeliminować marnotrawstwo i poprawić efektywność.

5S

Narzędzie pozwalające na przeprojektowanie stanowiska pracy, w celu poprawy ergonomii i eliminacji strat wynikających z jego organizacji. 5S odnosi się do pięciu japońskich słów zaczynających się na literę “s”: Seiri (sort/separate, selekcja/sortowanie), Seiton (set in order/straighten, systematyka), Seiso (sweep/shine/scrub, sprzątanie), Seiketsu (standardize, standaryzacja), Shitsuke (sustain/self-discipline), samodyscyplina, samodoskonalenie)

5 Why

Metoda rozwiązywania problemów polegająca na poszukiwaniu jego źródłowej przyczyny, poprzez kilkukrotne zadawanie pytania „Dlaczego tak się dzieje?”. Zadanie serii pytań “Dlaczego”, odkrywa prawdziwą (nie objawową) przyczynę defektu i pozwala ją skutecznie wyeliminować. Narzędzie 5 Way zostało opracowane i po raz pierwszy użyte przez Sakiri Toyoda w Toyota Production System (TPS), a obecnie jest szeroko wykorzystywane (m.in.: w modelu DMAIC, w metodologii Six Sigma).

Agile

Zwinne zarządzanie (ang. agile management) to iteracyjne i przyrostowe podejście do organizacji pracy zespołów, które pozwala na elastyczne tworzenie nowych produktów i usług, z naciskiem na interaktywność i dostosowanie do zmian rynkowych. W przeciwieństwie do tradycyjnego kaskadowego zarządzania, gdzie realizuje się sztywno ustalony plan, w Agile zmiany są naturalnym elementem procesu dostarczania produktu. Podstawą tej metodyki było opublikowanie „Agile Manifesto”, które wyznacza cztery kluczowe wartości: 1) priorytet ma komunikacja międzyludzka nad sztywnymi procedurami, 2) dostarczanie działających rozwiązań nad dokumentacją, 3) współpraca z klientem zamiast ograniczeń kontraktowych, oraz 4) otwartość na zmiany zamiast trzymania się ustalonego planu. Agile czerpie inspirację również z filozofii Lean, a jego manifest zainspirował powstanie wielu metodyk zwinnego zarządzania, takich jak Scrum, Feature-driven development i Extreme Programming, z których najpopularniejszy obecnie jest Scrum.

Scrum

Zwinne (Agile) podejście do tworzenia nowych produktów i usług. Metodologia często stosowana w dziedzinach takich jak rozwój oprogramowania, ale może być również wykorzystywana w innych kontekstach biznesowych. Chociaż Scrum wywodzi się z Agile, a nie bezpośrednio z Lean management, oba podejścia mają wiele wspólnych cech, takich jak skupienie na eliminacji marnotrawstwa, usprawnianiu procesów i dostarczaniu wartości dla klienta. Scrum jest bardziej skoncentrowany na zarządzaniu projektami w sposób zwinny i iteracyjny, podczas gdy Lean jest szerszą filozofią, która obejmuje całość procesów w organizacji. Jednak oba podejścia uzupełniają się nawzajem i mogą być stosowane wspólnie, aby osiągnąć lepsze rezultaty.

Sprint

Termin pochodzi z metodologii Agile, a dokładniej ze frameworku Scrum, ale coraz częściej jest używany w szerszych kontekstach zarządzania projektami, również w organizacjach działających zgodnie z zasadami Lean. Sprint w Lean management odnosi się do iteracyjnego, krótkiego cyklu pracy, który jest skoncentrowany na dostarczaniu konkretnej wartości dla klienta.

Spike

Odnosi się do techniki stosowanej w procesach Agile, w szczególności w Scrumie, ale ma również zastosowanie w filozofii Lean. Spike jest używany do rozwiązania problemu, zbadania nowych technologii, technik lub metod, które mogą być zastosowane w projekcie, oraz do zbierania niezbędnych informacji, które pomogą w podejmowaniu decyzji. Zespół może przeprowadzić Spike, aby przetestować nową technologię lub narzędzie, zanim zdecyduje się na jego pełne wdrożenie w projekcie. Spike może być używany do stworzenia prostego prototypu, który pomoże zweryfikować pomysły i zrozumieć, jak zrealizować dane wymaganie. Z kolei w sytuacjach, gdy zespół musi zebrać dane (np. badania rynkowe czy testy użytkowników), Spike może być użyty do skoncentrowania się na tym zadaniu przez określony czas.