Mistyfikacje miłości w rodzinie vs. punkty wspólne zdrowych firm i rodzin

Według Johna Bradshawa, rodziny często deklarują miłość, ale jednocześnie stosują wzorce zachowań, które są zaprzeczeniem zdrowej, wspierającej więzi.

Bradshaw twierdzi, że wiele osób dorasta w rodzinach, w których słyszy się „kocham cię”, ale jednocześnie doświadcza się kontroli, manipulacji, braku granic, przemocy emocjonalnej czy zaprzeczania emocjom. W takich warunkach miłość przestaje być realnym doświadczeniem bezpieczeństwa i akceptacji, a staje się czymś warunkowym – nagrodą za dostosowanie się do rodzinnych reguł, które często są niejawne i niespójne.

Mistyfikacja polega na tym, że przemoc emocjonalna lub zaniedbanie są przedstawiane jako troska, a tłumienie uczuć – jako przejaw dojrzałości. Dziecko w takiej rodzinie uczy się, że miłość wiąże się z bólem, wstydem lub koniecznością rezygnowania z własnego „ja”. Bradshaw podkreśla, że skutkiem tego jest wewnętrzne rozszczepienie – utrata kontaktu ze swoim prawdziwym „ja” i rozwój tzw. fałszywego ja, które funkcjonuje zgodnie z oczekiwaniami innych.

To fałszywe pojęcie miłości niesione jest później w dorosłe życie i odtwarzane w relacjach – często prowadząc do współuzależnienia, trudności w budowaniu zdrowych granic i braku umiejętności wyrażania własnych potrzeb.

Podsumowując pracę Broadshawa oraz innych specjalistów:

Istota mistyfikacji miłości:

1. Zamiana miłości na kontrolę lub obowiązek – w rodzinach dysfunkcyjnych „miłość” często jest mylona z podporządkowaniem się, spełnianiem cudzych oczekiwań lub byciem „grzecznym”.
2. Miłość warunkowa – uczucie uzależnione od spełnienia konkretnych wymagań („kocham cię, jeśli…”, „kocham cię, bo jesteś taki, jak chcę”).
3. Brak autentycznej bliskości – relacje oparte są na lęku, zależności lub manipulacji, a nie na wzajemnym szacunku i akceptacji.
4. Zniekształcenie pojęcia troski – np. nadopiekuńczość, kontrola czy ingerencja w prywatność są przedstawiane jako wyraz „miłości”.

Przejawy mistyfikacji miłości:

• Gaslighting – rodzice przekonują dziecko, że coś jest „dla jego dobra”, choć faktycznie mu szkodzi.
• Wzorce typu „cierpienie to miłość” – dziecko uczy się, że miłość musi boleć, że trzeba się poświęcać i rezygnować z siebie.
• Zawłaszczanie emocjonalne – rodzice oczekują, że dziecko zaspokoi ich emocjonalne potrzeby (tzw. parentyfikacja).
• Brak granic – dzieci nie mają prawa do prywatności, odrębności czy decydowania o sobie, bo „rodzice wiedzą lepiej”.
• Miłość jako narzędzie szantażu emocjonalnego – „jak mnie kochasz, to zrobisz to, czego chcę”.
• Ukryta przemoc psychiczna – obrażanie, deprecjonowanie, obojętność – ale maskowane „troską” lub „trudną miłością”.

Jacek Santorski:

„Trudne dni, które nadeszły dla wielu rodzin i firm na całym świecie, wymagają większej niż dotychczas konsolidacji i współpracy w wielu wymiarach życia. Jeśli nasze życie osobiste i biznesowe będziemy kształtować w oparciu o najlepsze wzory, większa będzie szansa, że zbudujemy świat zdolny do przeciwstawienia się narosłym problemom społecznym i ekonomicznym, destrukcyjnym i autodestrukcyjnym siłom, które działają wokół nas i w nas….”

W książce Miłość i praca Jacek Santorski z finezją ukazuje zaskakujące podobieństwa między dobrze funkcjonującą rodziną a sprawnie zarządzaną firmą. Choć różnią się funkcją i formą, to ich wewnętrzna jakość i stabilność opierają się na bardzo podobnych fundamentach psychologicznych i społecznych.

U podstaw obu tych systemów leży zaufanie. W rodzinie przybiera ono postać emocjonalnego bezpieczeństwa – przekonania, że można być sobą bez lęku przed odrzuceniem. W organizacji zaufanie manifestuje się poprzez otwartą komunikację i możliwość swobodnego wyrażania opinii, nawet tych kontrowersyjnych. W obu przypadkach nie jest to jedynie fundament relacji, lecz również impuls do rozwoju i wzrostu.

Kolejnym filarem zdrowego środowiska domowego i zawodowego są klarowne granice i struktury. W rodzinie dają one dzieciom poczucie ładu i bezpieczeństwa, a zarazem umożliwiają stopniowe budowanie samodzielności. W firmie dobrze zaprojektowana struktura porządkuje role i obowiązki, nie tłumiąc jednocześnie inicjatywy i kreatywności. Nadmiar kontroli, niezależnie od kontekstu, zazwyczaj skutkuje oporem lub wycofaniem.

Zarówno w rodzinie, jak i w firmie, kluczowe znaczenie ma gotowość do autentycznego dialogu. Tam, gdzie zamiast milczenia, manipulacji czy przemocy pojawia się szczera rozmowa – nawet trudna – tam pojawia się przestrzeń do budowania głębszych więzi i dojrzałości. Rodzina, która potrafi rozmawiać o emocjach, staje się bezpiecznym miejscem rozwoju. Firma, która tworzy kulturę otwartego feedbacku, zyskuje cechy organizacji uczącej się.

Istotnym spoiwem obu tych środowisk jest także poczucie sensu i przynależności. W rodzinie wyraża się ono poprzez doświadczenie bycia częścią trwałej wspólnoty – większej niż jednostka. W firmie zaś przejawia się w identyfikacji z misją i wartościami, które nadają codziennej pracy głębszy, ludzki wymiar.

Na końcu tej listy – choć z pewnością nie na marginesie – znajduje się zdolność do uczenia się. Zarówno zdrowa rodzina, jak i dojrzała organizacja nie boją się popełniać błędów, wyciągać z nich wniosków i wdrażać zmian. Tam, gdzie brakuje refleksji, łatwo o stagnację, a z czasem – nieunikniony kryzys.

Wnioski, jakie płyną z tej analogii, są jednocześnie proste i wymagające: jeśli chcesz budować dobrą firmę – buduj ją jak mądrą, wspierającą rodzinę. Jeśli chcesz mieć zdrową rodzinę – traktuj ją z taką samą uważnością i szacunkiem, jak dobry lider traktuje swój zespół.