Polecamy Wam lekturę ciekawej refleksji autorstwa Piotra Regulskiego, menedżera i radcy prawnego, posiadającego doświadczenie zarządcze, prawnicze i nadzorcze m.in. w grupie kapitałowej, w której jednostka dominująca jest spółką publiczną i generuje wielomiliardowe przychody, prywatnie szczęśliwego męża i ojca, fascynata surfingu i miłośnika filozofii stoickiej.
Gravitas – pojawiło się już tu i ówdzie w APP. Czy jednak nie czas na pełną Refleksję na temat jednej z rzymskich cnót? Zwłaszcza tak istotnej w życiu i pracy lidera.
Różnie rozumiane, swego czasu bardzo podziwiane – gravitas – czym jest? Ujmowane jako powaga („seriousness”).1 Warto spojrzeć szerzej – „weight, dignity, and importance and connotes restraint and moral rigor”2. Nieco jaśniej. Choć sama próba zmierzenia się z definicją wskazuję, że mamy do czynienia z czymś, co raczej czujemy. Czy nie przychodzi tutaj na myśl wybór przez „serca i umysły ludzi”?3 Również Janine Schinlder4 wskazuje, że [Gravitas] tends to be one of those you-know-it-when-you-see-it qualities.
Opisowo do gravitas odnosi się Anna Galloti5 i ujmuje gravitas jako wynik dopasowania tożsamości, działań, emocji i uczuć, słów, mowy ciała. Co ciekawe, wskazuje również, że raz nabyte, utrzymywane jest do końca życia.
Można zastanowić się, kiedy w ogóle następuje moment nabycia gravitas. To pewnie szersza dyskusja, w ogóle o cnotach czy cechach lidera. Niemniej, faktycznie trudno wyobrazić sobie, by pojęcie tak immanentnie związane z integralnością – zatracić.
Artykuły koncentrujące się na współczesnym ujęciu gravitas odchodzą nieco od pierwotnego rozumienia (które sam widziałbym najbardziej jako połączenie wewnętrznej powagi ze spójnym prezentowaniem jej na zewnątrz), akcentując stronę zewnętrzną – np. w odniesieniu do postawy, mowy ciała czy spokojnej mowy. Mówi się nawet o nabywaniu czy praktykowaniu gravitas.6
Tak widzimy gravitas na Zachodzie. A na Wschodzie?
Konfucjusz w Analektach7 dążył do odpowiedzi sobie i współczesnym na pytania, co czynić, jak się zachowywać i jak wykształcić ludzi, by rządzili państwem zgodnie z naturalnym porządkiem dao.8 Warto tu przytoczyć rozdział 8 Analektów: „Mistrz powiedział: „Człowiek moralnie doskonały (junzi 君子), któremu brakuje powagi, nie wzbudza lęku. Jeśli się uczy, nie jest uparty. Kieruje się poczuciem powinności (zhong 忠) i jest wiarygodny [w słowach i czynach] (xin 信). Nie nawiązuje przyjaźni z tymi, którzy nie są tacy, jak on. Kiedy popełnia błąd, nie obawia się go naprawić”.
Jakkolwiek można zastanawiać się nad tłumaczeniem9 to widać, że nawet w chińskiej myśli filozoficznej gravitas było obecne. Z dzisiejszej perspektywy i rozwoju postawy liderskiej (zwłaszcza w pewnej opozycji do tradycyjnego „szefa”), wzbudzanie lęku może nie kojarzyć się najlepiej. Miejmy jednak na uwadze, że Konfucjusz żył w Chinach kilka stuleci przed naszą erą, w okresie intensywnych walk o władzę. Ponadto sądzę, że nie bez przyczyny „uczenie się”, „powinność” i „wiarygodność” znalazły się w jednym rozdziale już tysiące lat temu.
Trudniej doszukać się pojęcia gravitas w odniesieniu do Japonii. Spójrzmy jednak na Kodeks Bushido.10 Pośród samurajskich pożądanych cech odnajdziemy m.in. odwagę, prawdę, wierność czy honor. Niewątpliwie wpisują się one w tradycyjne ujęcie gravitas.
Próbując dokonać pewnej analizy porównawczej ujęcia gravitas na Zachodzie i Wschodzie, wydaje się, że na Wschodzie akcent położony jest bardziej na naukę i dyscyplinę, a na Zachodzie na powagę samą w sobie. Nie oznacza to oczywiście, że w Zachodnim przywództwie strona intelektualna nie jest doceniana – zwłaszcza, że mądrość jest właśnie łącznie z gravitas utożsamiana z najlepszym przywództwem.11 Różnic doszukiwałbym się mimo wszystko już na poziomie kulturowym, filozoficznym czy strategicznym. Rzymskie gravitas wpisywało się po prostu w ducha ówczesnych legionów i rzymską ekspansję.
Przenosząc powyższe rozważania z powrotem na grunt współczesności czujemy, że gravitas ma w sobie coś pozytywnie poważnego. Coś, co pozwala liderowi uchodzić za wiarygodnego. A trudno być wiarygodnym przywódcą bez uprzedniej intensywnej pracy czy tysiąckrotnego dotrzymania słowa. Bez ambicji i bez honoru. Tak dzisiaj zapomnianych, a tak potrzebnych.
Źródła:
1. Często jako wynik tłumaczenia z języka angielskiego; w tekstach odnoszących się do Starożytnego Rzymu zwykle prezentowana samoistnie jako jedna z cnót.
2. https://en.wikipedia.org/wiki/Gravitas; Dostęp 04.05.2024, godz. 22:11.
3. Por. wypowiedzi Jacek Santorski za John Adair
4. https://www.forbes.com/sites/forbescoachescouncil/2019/06/13/how-to-develop-gravitas-and-boost-your-executive-presence/?sh=17fefb8b5ed0 Dostęp: 16.05.2024, godz. 15:23.
5. https://www.linkedin.com/pulse/gravitas-leadership-discovering-little-known-very-quality-gallotti/
6. https://www.castlegateint.com/the-art-of-gravitas/; Dostęp 17.05.2024; 06:19.
7. Właściwie Konfucjusz i jego uczniowe. Badacze są zgodni co do tego, że tekst był komplikowany przez lata przez samego Konfucjuesz i jego uczniów – por. Konfucjusz, Analekta, Warszawa 2018 r., tłumaczenie K. Pejda, s. 7.
8. Op. cit., s. 9.
9. Prrzekład A.C. Muller wspiera tezę, iż mówimy o Gravitas – „The Master said: »If the noble man lacks gravitas, then he will not inspire awe in others” [w:] A. Machowski, Cnoty społeczne u Konfucjusza i Tomasza z Akwinu. Studium porównawcze nad sprawnościami moralnymi Wschodu i Zachodu, s. 231.
10. https://en.wikipedia.org/wiki/Bushido; dostęp: 17.05.2024; godz. 06:47
11. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0191886919306993; dostęp: 17.05.2024; godz. 07:07