Alergie – model Core Quadrant Daniela Ofmana w praktyce

Daniel Ofman, z wykształcenia inżynier, stał się jednym z najbardziej popularnym w Holandii i Europie konsultantów biznesu. Swoją popularność zawdzięcza bardzo prostym modelom traktowania “po inżyniersku”, a jednocześnie holistycznie i procesowo relacji, które podejmujemy i budujemy w naszych firmach i projektach. O jego wszechstronności może świadczyć fakt, że interesował się typologią profili osobowości enneagram, który ma wiele wspólnego z profilem Oldhama i Morris Twój Psychologiczny Autoportret” i są na świecie ośrodki, które właśnie w oparciu o enneagram kształtują proces rozumienie siebie i relacji w biznesie i w życiu (ośrodkiem, który wykorzystuje w ten sposób enneagram jest np. The Conscious Leadership Group z Kaliforni).

Osobiście też interesowałem się enneagramem, zanim podjąłem decyzję o oparciu programu APP na modelu Oldhama i Morris, Twój Psychologiczny Autoportret. Jednocześnie z zaciekawieniem i satysfakcją przygotowałem do wydania książkę Daniela Ofmana, w której połączył on, posiadający starożytne korzenie model enneagramu ze swoim holistycznym modelem relacji biznesowych. W roku 2017 gościliśmy Daniela Ofmana na ważnej konferencji APP i przy tej okazji wydaliśmy jego książkę “Enneagram. Klucz do naszych charakterów i wewnętrznych przeciwieństw”.

W wykładzie “Trudna sztuka konfrontacji” zwróciłem uwagę, że w przygotowaniu do procesu konstruktywnej konfrontacji bardzo ważne jest, aby uzmysłowić sobie, nie zawsze w pełni uświadamiane założenia, z którymi podchodzimy do relacji i sytuacji. Grozi tu wspomniana “pułapka błędu atrybucji” polegająca na tym, że przypisujemy stronie relacji motywacje, zamiary, agendę, która nie jest oparta na trafnym rozpoznaniu. Skłonność do popełniania błędów atrybucji, a także innych postaci uprzedzenia, które utrudnia porozumienie jest objęta jest grupą zjawisk tzw. “alergii”. 

Model Core Quadrant jest pomocny w przejściu przez nasze relacyjne „alergie”. Te “alergie” to zazwyczaj przesadne, jednostronne, negatywne postawy i reakcje wobec cech i zachowań innych ludzi, które, gdy się zatrzymamy i przyjrzymy sobie tkwią także w nas, tylko sobie na nie nie pozwalamy. Zwierzę się Państwu, że jeszcze w latach ‘70 i ‘80 interesowałem się praktykami medytacyjnymi, jednocześnie byłem bardzo wyczulony, aby nie popadać w tzw. duchowy materializm, czyli nadmiarowe, egzaltowane podejście do duchowych poszukiwań, bardziej dla własnego ego i racjonalizacji naszych neurotycznych tęsknot i kompleksów niż rzeczywistych celach duchowego rozwoju. Przez jakiś czas jednak nie zdawałem sobie sprawy, że popadłem w jednostronność i przesadę. Irytowały mnie osoby, które w mojej ocenie przejawiały “duchowe egzaltacje”. Emocjonalne uniesienia, duże słowa, “dewocyjne” zaangażowanie w duchowe praktyki, niezależnie czy był to zen, sufizm czy np. mistycyzm chrześcijański. W pewnym momencie uświadomiłem sobie, że skłonności do takiego “regresyjnego”, czy wymykającego się spod racjonalnej kontroli przeżywania duchowych praktyk miałem też ja sam. Gdy przybył do Polski japoński mistrz zen i mieliśmy prowadzoną przez niego ceremonię, byłem tak przejęty, że gdy odbywały się grupowe śpiewy japońskich mantr, których treść średnio rozumiałem, ale bardzo mnie wciągał magnetyzm ich brzmienia – w trakcie ceremonii śpiewów straciłem głos. Przez 40 minut nie mogłem wydobyć z siebie żadnego dźwięku i nie mogłem nawet nikomu powiedzieć, że nie mogę nic powiedzieć. Jako psycholog kliniczny wiedziałem, że przechodzę przez reakcję histeryczną. Tak, jak rękawiczka histeryczna polega na tym, że tracimy w warunkach silnego poruszenia czy stresu czucie w dłoni. Potem o tym zapomniałem i dalej konsekwentnie “krytykowałem” i zżymałem się, gdy spotykałem osoby z tzw. “duchowymi egzaltacjami”, jak to nazywałem. Żyłem w głębokim przeświadczeniu, że traktuję kwestie duchowe w sposób mega racjonalny. Praca z Core Quadrant Daniela Ofmana pozwoliła mi uprzytomnić sobie, że to, czego “nie trawię” u wielu moich znajomych buddystów jest też we mnie, ale mocno temu zaprzeczam, bo nie mieści się to w moim obrazie racjonalnej osoby. Gdy w oparciu o instrukcję pracy w modelu Core Quadrant musiałem określić swoje wyzwanie, okazało się, że jest mi potrzebne przypomnienie sobie takich doświadczeń i przypomnienie sobie siebie w takim zakresie, w którym przestaję być tak skrajnie racjonalny i kontrolujący się pod każdym względem. A więc moją cechą rdzenną jest racjonalne podejście do duchowości. Pułapką jest zbyt jednostronna racjonalność, zamknięcie na przeżycie duchowe. Wyzwaniem – akceptacja miejsca emocji w duchowości. Alergią – duchowa egzaltacji. Jeżeli mam rozwiązać problemy w relacji z osobą „niezwyczajną”, ekscentryczną, dobrze będzie, jeśli przyjmę, że we mnie też jest taki subiektywny akcent i nie będę kwestionował, że ktoś doświadcza duchowości uczuciowo, a czasem „myśli magicznie” o sprawach absolutnych. Od czasu, gdy to sobie uświadomiłem, zorientowałem się, że osoby “nawiedzone”, egzaltowane, “zmistyfikowane” przyjmuję ze zrozumieniem, a może nawet pewnego rodzaju poczuciem braterstwa i identyfikacji, że mimo że może mamy inne preferencje i wartości to należymy do wspólnego. Mogę się troszczyć o to, aby ani ja ani inni nie podlegali zjawiskom duchowego materializmu czy tzw. spiritual bypassing, ale nie muszę nikogo potępiać i nikt nawet zagubiony w tym obszarze nie musi mnie denerwować. 

W zaprezentowanej w tym Wisdomletterze instrukcji do konstruktywnej konfrontacji, jako możliwa pułapka wskazane są nasze personalne alergie na niektóre osoby czy niektóre ich zachowania. Te alergie utrudniają przyjęcie ich, jakimi są, zrozumienie, czy nawet wymaganie i oczekiwanie zmiany. W przygotowaniu do konstruktywnej konfrontacji warto sobie uprzytomnić, czy trudne zachowanie partnera, które chcę uczynić przedmiotem tej rozmowy nie ma znamion mojej alergii.

Obejrzyj animację, która jest świetną syntezą wiedzy o schemacie Core Quadrant:

 

W Polsce rozwijaniem i adaptacją do naszych warunków koncepcji Ofmana zajmuje się wykładowca i trener APP Maciej Wiśniewski, który włączył studia nad modelem Ofmana do programu swojego ośrodka Inspire Leadership.