Cztery kategorie relacji z perspektywy jakości granic
Z perspektywy klasycznej terapii gestalt możemy rozpatrywać cztery kategorie relacji/ związków:
- Kontakt graniczny – ty jesteś ty – ja jestem ja – spotykamy się w punkcie wspólnym – jest energia
- Stopienie – twoje granice rozpuszczają się w przestrzeni mojego JA – nie czujesz się osoba w pełni odrębną – jesteś zależna ode mnie – dokonujesz na mnie projekcji swoich uczuć/ potrzeb.
- Inwazja – przenikam twoje granice – wciskam ci moje poglądy – introjekcja – albo budzę poczucie winy
- Izolacja – nasze granice nie mają punktów stycznych – jesteśmy oddzieleni albo wręcz odizolowani.
(Między innymi te relacje znajdziesz na lustracji w Refleksji nr 4 pt. „Jak się oddzielić i ustalić granice?”)
Osoby o zdrowych granicach najczęściej żyją w rytmie kontaktu–wycofania. Czyli między 1 a 4.
W fazie kontaktu ich granice są odrębne, ale mają punkt styczny. Przeskakują tam “iskierki” – mamy wtedy rezonans i dialog. W fazie wycofania każdy oddziela się, wyodrębnia na jakiś czas lub na chwilę, zamyka w swoich granicach. Nie jest to związane z dyskomfortem dla żadnej ze stron, jest to naturalne. Natomiast osoby o niestabilnych, słabych granicach mają skłonności do relacji symbiotycznych i albo to będzie 2 – są częściowo “wchłonięte” przed np. nadopiekuńczą lub poświęcającą się osobę, od której czują się zależne albo wchodzą w relację z osobą inwazyjną, agresywną “psychopatyczną”, która wnika w ich jestestwo, narzuca co mają myśleć, czuć i robić, ograniczając ujawnienie i rozwój prawdziwego ja.
W naturalnej relacji między matką (rodzicami) i dzieckiem następuje przejście od fazy stopienia przez etapy oddzielania się, które czasem dziecko przeżywa dramatycznie, aby z czasem zbudować kontakt graniczny dwóch, odrębnych istot. Często zdarza się, że taka para / relacja utyka na którymś z tych etapów. Zwykle wymaga to interwencji terapeutycznej. Osoba, która utknęła z mamą, rodzicem w którymś z tych pośrednich etapów może mieć skłonność do wchodzenia w relacje niekompletnych, niejasnych czy nadmiarowych granic w swoich innych kontaktach osobistych czy zawodowych.
Jacek Santorski